جدال خیر و شرّ در داستان های کوتاه عبد الحمید جوده السحار

چکیده «عبد الحمید جوده السّحّار» داستان نویس معاصر مصری است که آثار با ارزش فراوانی را به ادبیّات عرب هدیه کرده و آثارش متکی بر میراث اصیل اسلامی و ارزش های اخلاقی است. واقع گرایی، تعهد، هدفمندی و گرایش اسلامی از مهم ترین ویژگی های آثار ارزشمند اوست. وی داستان های خود را با قلمی روان و به دور از تکلّف و تکرار به زبان عربی فصیح نوشته است. بسیاری از ناقدان به داستان های کوتاه او توجه چندانی ننموده اند، در حالی که ارزش آثار او هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی، از آثار برخی نویسندگان که مورد ستایش ویژه قرار گرفته اند، کم تر نیست. داستان های کوتاه سحّار، از ویژگی های هنری بالایی برخوردارند و مسائل مهم جامعهی معاصرش در آن ها باز تاب یافته است. از داستان های کوتاه او مجموعهی «همزات الشّیاطین»، بیانگر آگاهی فزاینده و نگاه تیز او به عوامل کشمکش درونی میان انگیزه های خیر و شر در وجود انسان است و به همین سبب این مجموعه به عنوان منبع اصلی نویسنده در این پایان نامه، انتخاب شده است. جدال و کشمکش، یکی از عناصر مهم و جذّاب در داستان کوتاه است که آن را سرشار از حرکت، جذابیت و هیجان می کند و می تواند به شکل بیرونی؛ یعنی خارج از شخصیّت ها و درونی؛ یعنی در اعماق شخصیّت ها صورت گیرد. جدال و کشمکش خیر و شر در داستان های کوتاه سحّار، نمود فراوانی دارد و او تصاویر مختلفی از این جدال ها را که زیباترینش به شکل درونی است، به نمایش می گذارد. سحّار در نمایش جدال خیر و شر، واقع گرا است؛ چون شخصیّت هایش را به صورت خیر مطلق یا شرّ مطلق نشان نمی دهد و هیچ قشر و گروهی در داستان هایش، نمایانگر خیر مطلق و یا شرّ مطلق نیستند. شر، در نگاه سحّار نافرمانی خدا و انگیزه های آن است و رذایل اخلاقی همچون: زنا، قتل، غفلت، سخن چینی، بد گمانی و... از مصادیق شرّی هستند که شخصیّت های داستان با آن درگیرند و عرصهی جدال قرار گرفته اند؛ چنان که ایمان، عقل، تقوی، توبه، بیداری، صبر و... از نماد های خیر در داستان های او هست